Silahlı Kuvvetlerin iki önemli ana unsuru vardır; 1) asker ve 2) harp araç gereçleri…

Ülkemizde Savunma Sanayi denildiğinde genellikle harp araç gereçleri (silah, mühimmat, sistemler, ekipman, teçhizat) anlaşılıyorsa da Silahlı Kuvvetlerin ana unsurlarından biri olan askerin özel eğitimlerden geçmesi, askeri birliklerin reorganizasyon ve modernizasyon ihtiyacının karşılanması da savunma sanayi hizmet sektörünün yani savunma sanayinin konusudur.

IDEF23’te Hizmet Sektörü firmaları- “SADAT Savunma”

25 – 28 Temmuz 2023 tarihlerinde İstanbul’da 16’ncısı gerçekleştirilen Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı IDEF23’e 1400’ün üzerinde firma katıldı. Bu firmaların yarısı yerli diğer yarısı ise yabancı firmalardan oluşmaktaydı. Fuara katılan 1461 firmanın 1460’ı harp araç gereçleri alanında faaliyet göstermekteyken sadece 1’i “SADAT Uluslararası Savunma Danışmanlık İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.” Stratejik Savunma Danışmanlığı, Askeri Eğitimler ve Lojistik Hizmetler konusunda faaliyet göstermekteydi. SADAT faaliyet konusu kapsamında değerlendirildiğinde Türkiye’de kurulmuş ilk ve tek firmadır. Sektörel tarama yapıldığında küresel çapta 150 civarında askeri danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunan ve paramiliter faaliyetlerden uzak duran, savunma sanayi hizmet sektörü firması olduğu anlaşılmaktadır.

Savunma Sanayi Hizmet Sektörü gereklidir

Pek çok devlet silahlı kuvvetlerinin ve emniyet teşkilatının organizasyonu, yönetilmesi, eğitimi ve donatılması için, köklü savunma ve iç güvenlik geleneğine sahip devletlerin yardım ve desteğine ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyacın karşılanmasında günümüzde Savunma Sanayi Hizmet Sektöründe faaliyet gösteren sayısı 150’nin üzerine çıkmış bulunan uluslararası Özel Askeri Şirketler önemli rol almaktadır.

Bu ihtiyacı daha önce fark eden batılı devletler, resmi organları yanı sıra, mevzuatlarını da oluşturarak kurdurdukları bu özel savunma danışmanlık şirketleri ile bağımsızlığına yeni kavuşan veya köklü düzen değişikliğine uğrayan genç devletlerin imdadına(!) koşarak onları kontrolleri altına almışlardır.

Sektörün önemi yeterince takdir edilmemektedir

Ülkemiz, son yirmi yılda uygulanan başarılı ekonomik ve siyasi programlarla, Türk ve İslam Dünyasının parlayan yıldızı olmuş, bu nedenle de her alanda olduğu gibi askeri ve güvenlik alanında da yardımı beklenen bir lider devlet konumuna yükselmiştir.

Bu durumun farkında olan Devletimiz, resmi imkanlarını seferber ederek, “Askeri ve Güvenlik İş Birliği Anlaşmaları” çerçevesinde yardım bekleyen, ancak yetişebildiği dost ülkelere ve yetişebildiği kadarıyla yardım etme gayreti içinde olmuştur. Yetişemediği coğrafyalardaki ülkelerin ihtiyaçlarının bekletilmesi mümkün olmadığından, boşluk başka ülkelerin resmi ve özel birimleri tarafından doldurulmaktadır.

Bu tespit ve değerlendirme sonucunda, bir kısım idealist asker emeklisi bir araya gelerek, Ülkemizde bir ilk olmasından dolayı önüne çıkarılan bir seri engellere rağmen, SADAT Uluslararası Savunma Danışmanlık İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketini 2012 yılında 10 yılı aşkın süre önce kurmuştur.

Ülkedeki ilk ve tek savunma danışmanlık firması 10 yılı aşkın süre önce kurulmuş olmasına rağmen sektördeki küresel aktörler ve onların yerli iz düşümlerince acımasızca ve haksız yere eleştirilmekte ve bu duruma hem kamuoyu hem de resmi makamlar seyirci kalmaktadır. Sektöre girmeyi deneyen birkaç firma olduysa da sektörde tutunmak çok zorlu bir süreç olduğundan bu firmalar savunma sanayi harp araç gereçleri alanındaki özel firmaların da yaşadığı tüm sorunları yaşadılar ve kapandılar.

Sektörün önü nasıl açılır?

Özel savunma danışmanlık şirketleri tarafından yabancı ülkelerin silahlı kuvvetlerine savunma hizmetleri verilmesi hususu gelişmiş batılı ülkeler tarafından, devlet desteği verilerek, alternatif politika aracı olarak da işlev yüklenerek, yaygın bir şekilde kullanılırken, Ülkemizde bu hizmetin verilmesi için mevzuat ihtiyacı bulunmaktadır.

5188 sayılı kanunun çıkarıldığı 2004 yılına kadar özel güvenlik elemanı kullanımına izin veren bir mevzuat olmadığı için bu hizmet alanı ülkemizde bilinmezken, bugün 774 bini bulan özel güvenlik elemanı ve 1297 özel güvenlik şirketi ile önemli bir hizmet ve güvenlik sektörü oluşmuştur.

Oluşmasına uygun mevzuat bulması halinde, Uluslararası Savunma Danışmanlık Şirketlerinin de ülkemize ekonomik, askeri ve siyasi getirisi olan önemli bir sektör haline gelmesi mümkün görülmektedir. Sektörün kendi öz getirisinin yanı sıra şirketlerin hizmet sunduğu ülkelerin savunma, savunma sanayi, ticaret ve dış politika alanlarında da yüzünü Türkiye’ye çevirmesine vesile olacağından, sağlayacağı ilave katma değer sektörün kendi değerini kat kat geçmektedir.

Lisans uygulaması olmalıdır!

Ülkemizde Uluslararası Savunma Danışmanlık Şirketlerinin kontrolü, yönlendirilmesi ve desteklenmesi ancak ve en etkili şekilde Millî Savunma Bakanlığımız tarafından yapılabilir. Savunma Danışmanlık ve Askeri Eğitim verecek firmalarda kurucularında aranacak vasıflar, istihdamı zorunlu personel vb uygulamalar yanı sıra denetim, faaliyet izni, hizmet ihracı izni vb Lisans uygulamaları sektörün önünü açacaktır. Firmalar kuruluş amacı ve kapasitesine göre örnek olarak; komando eğitimi hizmetleri, paraşüt eğitim hizmetleri, su altı taarruz eğitimi hizmetleri, meskûn mahal operasyonları eğitim hizmetleri vb vermeye yetkili olduğunu gösteren lisanslar düzenlenmelidir. Lisans uygulaması firmaların yurtdışı pazarda hızla ve etkili şekilde pay sahibi olmalarına imkân sağlayacaktır.

Mevzuat taslağı önerisi de SADAT’tan

Bunun için Şirketimizce, savunma sanayi güvenliğini sağlayan 5201 ve 5202 sayılı kanunlara bu faaliyetlerin “Savunma Sanayi Hizmet Sektörü” olarak sokulması en uygun mevzuat oluşturma yöntem ve imkânı olarak değerlendirilmektedir.

Devletimizin yakın denetim ve kontrolünde, resmi kurumlarımızın yetişemediği ülke ve alanlara yönlendirilerek, emekli asker ve emniyet mensubu potansiyelini değerlendirerek, ülkemize askeri, ekonomik ve siyasi sayısız faydaları olabilecek, “Uluslararası Savunma Danışmanlık Şirketlerinin” hayat bulması için, 5201 ve 5202 sayılı kanunlarda değişiklik yapılarak, uygun mevzuatla yeni bir “Savunma Sanayi Hizmet Sektörü”ne imkan sağlanmak üzere, Şirketimizce önerilen yasa değişiklik teklifi taslağı ve gerekçeleri 2012 yılından bu yana müteaddit defalarca gündeme taşınmıştır.

Yeni Türkiye Yüzyılı Vizyonu çerçevesinde Savunma Sanayi Hizmet Sektörünün ülkemize sağlayacağı getiriler göz önünde bulundurularak Sektöre ait hedefler ve aksiyon planı önümüzdeki 5 yıllık Kalkınma Planı ve buna ek olarak Savunma Sanayi Stratejik Planına alınmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti kendi hinterlandındaki talebi daha fazla göz ardı etmemelidir.